Interpretacja Pamięć - B.A.R.

Piosenka „Pamięć” autorstwa śląskiego zespołu B.A.R. to głęboka refleksja nad tożsamością, dziedzictwem i przywiązaniem do małej ojczyzny, wyrażona w charakterystycznej dla regionu gwarze. Zespół B.A.R., założony w 1996 roku w Paniówkach koło Gliwic, składa się z rodowitych Ślązaków, a ich twórczość od początku silnie związana jest z lokalną historią, kulturą i obyczajami. Utwór ten, zaliczany do ich znanych „szlagierów”, stanowi manifest dumy z korzeni i sprzeciw wobec zapomnienia.

Pierwsze wersy – „Jak daleko pamiyńć siyngo, / Życie to otwarto ksiynga. / Każdo strona co coś nowego, / Co coś smutnego wesołego...” – wprowadzają w uniwersalny motyw pamięci jako otwartej księgi życia, zapisującej zarówno radosne, jak i bolesne doświadczenia. Jest to jednocześnie zapowiedź podróży w przeszłość, która dla Ślązaków jest szczególnie bogata i złożona. Dalej tekst szybko koncentruje się na konkretnych elementach śląskiego dziedzictwa. Wspomnienie o „starzikach” (dziadkach/przodkach), którzy „ta ziymia zasiedlali”, „po naszymu porzykali” i „krzyżym chlyb swoj zaznaczali”, odwołuje się do głębokiego zakorzenienia w tradycji, religijności i codziennych rytuałach, które kształtowały życie poprzednich pokoleń. „Porzykać po naszymu” oznacza modlić się w gwarze, co podkreśla intymny związek języka z wiarą i tożsamością.

Refren jest mocnym apelem o zachowanie i pielęgnowanie tego, co najcenniejsze: „Niech w pamiyńci nom zostanie, / Ta tradycjo z downych lot. / Ta kultura obyczaje, / Nasza godka i śpiywanie...”. To kwintesencja przesłania piosenki, wyrażająca troskę o przetrwanie specyfiki kulturowej. Fragment „Chociaj niyroz wyśmiywani, / Poniżani przignymbiani. / Niych niy zniknie, / Niych zostanie, / Na nastympne tysionc lot” jest szczególnie poruszający. Odnosi się on do często trudnego losu Ślązaków, którzy bywali marginalizowani czy krytykowani za swoją odrębność, zwłaszcza za posługiwanie się gwarą, która bywała deprecjonowana. Jednak zespół B.A.R. z dumą kultywuje „ślōnsko gŏdka”, która dla mieszkańców Górnego Śląska stanowi ważny element tożsamości etnicznej. W piosenkach B.A.R. gwara jest zawsze obecna, a zespół aktywnie przyczynia się do jej popularyzacji. Życzenie, aby te wartości przetrwały „na nastympne tysionc lot”, świadczy o ogromnej nadziei i determinacji w dążeniu do zachowania dziedzictwa dla przyszłych pokoleń.

Druga zwrotka skupia się na młodym pokoleniu: „Teraz młodzi czas swoj majom, / O korzyniach pamiyntajom...”. To optymistyczna wizja kontynuacji, podkreślająca, że pamięć o korzeniach nie zanika. Piosenka dotyka również tematu emigracji („Choć niyjedyn już wyjechoł”), wskazując na silne więzi rodzinne i emocjonalne z rodzinną ziemią („Tu rodzina zawsze czeko. / By do domu powrócili, / Bo tu serce zostawiyli.”). Dla wielu Ślązaków, zmuszonych do opuszczenia regionu w poszukiwaniu pracy, te słowa niosą ukojenie i przypominają o niezmiennej przynależności.

Ostatnia zwrotka rozszerza perspektywę na zmieniający się świat („Świat dokoła nom sie zmiynio, / I tu blisko i daleko...”), jednocześnie potwierdzając niezmienność przywiązania do „śląskiej czornej ziymi”. Podkreśla ona nierozerwalny związek z miejscem pochodzenia, gdzie „tu rodzina tu wspomniynia, / Tu jest nasz rodzinny dom”. „Śląsko czorno ziymia” to nie tylko symbol bogactwa naturalnego regionu, ale także odniesienie do historii górnictwa, ciężkiej pracy i trudów, które ukształtowały śląski charakter.

B.A.R., będąc zespołem aktywnym na scenie muzycznej od ponad 20 lat, niezmiennie promuje swoją kulturę. Jak wspomina lider zespołu, Eugeniusz Loska, ich muzyka zawsze była bliska „szlagierom”, czyli piosenkom, które trafiają do serc słuchaczy i celebrują lokalne wartości. Koncerty B.A.R. to nie tylko muzyka, ale również śląski kabaret, co pokazuje, że zespół z poczuciem humoru i autentyzmu podchodzi do krzewienia swojej kultury. Utwór „Pamięć” jest doskonałym przykładem tej misji, przypominając o znaczeniu zachowania tożsamości, języka i tradycji w obliczu globalizujących się tendencji. To wzruszający hołd dla śląskich przodków i zobowiązanie wobec przyszłych pokoleń.