Interpretacja Sognando - Don Backy

Sognando Don Backy'ego to utwór, który wykracza poza ramy zwykłej piosenki, stając się głęboką, poruszającą interpretacją wewnętrznego świata osoby zmagającej się z chorobą psychiczną, prawdopodobnie zamkniętej w zakładzie psychiatrycznym. Tekst, niczym strumień świadomości, wciąga słuchacza w mroczny, lecz momentami paradoksalnie bogaty, uniwersum głównego bohatera.

Początkowe wersy wprowadzają nas w stan apatii i wewnętrznego chaosu: "Me ne sto lì seduto e assente, con un cappello sulla fronte / E cose strane che mi passan per la mente" (Siedzę tam, nieobecny, z kapeluszem na czole / I dziwne rzeczy przelatują mi przez głowę). Bohater doświadcza gwałtownych wahań nastroju, płacząc i śmiejąc się bez wyraźnego powodu, co doskonale oddaje stan dezorientacji i emocjonalnego rozchwiania. Jego świat to "strano mondo", gdzie "ci son pochi problemi", a "ludzie nie mają schematów" – jest to prawdopodobnie ucieczka w iluzję, w przestrzeń, w której łatwiej jest funkcjonować, pozbawioną zewnętrznych nacisków i społecznych oczekiwań. Nie ma tu przyszłości ani teraźniejszości, a przeszłość jest odległa, co sugeruje głębokie poczucie wyobcowania i zaburzenia percepcji czasu. Mimo to, w tym wewnętrznym azylu, bohater odnajduje wszystko, czego potrzebuje, a jego sny są bogatsze niż skarby oceanu. To paradoksalne bogactwo kontrastuje z niezrozumieniem własnego płaczu, co podkreśla złożoność jego stanu.

Co istotne, Don Backy napisał tę piosenkę w 1971 roku, na długo przed uchwaleniem we Włoszech ustawy Basaglii w 1978 roku, która zrewolucjonizowała podejście do zdrowia psychicznego, prowadząc do zamknięcia szpitali psychiatrycznych. Utwór ten był pionierski w poruszaniu tematu tabu, jakim wówczas była choroba psychiczna, i jest uznawany za "mały przełom", który wyprzedził wrażliwość społeczną na ten problem. Sam Don Backy w wywiadzie podkreślił, że jako pierwszy w 1971 roku mówił o zamkniętych zakładach i ich mieszkańcach, przyczyniając się w ten sposób do otwarcia tych struktur poprzez nagłośnienie problemu szaleństwa i sposobu traktowania tych osób. Jego głęboka empatia i artystyczna wrażliwość pozwoliły mu opisać metody leczenia, miejsca, uczucia i percepcje widziane oczami tych, którzy byli uwięzieni.

W dalszej części tekstu bohater wyznaje brak zrozumienia dla miłości i "bicia serca", postrzegając kobietę jedynie jako "tę, która mnie dogląda i utrzymuje". To ukazuje głębokie emocjonalne odrętwienie. Jednak "czarne szpony nocy" budzą w nim niepokój i popychają do "niewłaściwych działań". Moment kryzysu następuje, gdy pojawia się "ten głos", rozpoczynając jego "krzyż" – walkę między pragnieniem zapomnienia a potrzebą pamiętania. Umysł protagonisty "zaraz eksploduje", prowadząc do niszczenia wszystkiego wokół i myśli samobójczych: "E spacco tutto quel che trovo / Ed a finirla poi ci provo" (I rozbijam wszystko, co znajdę / I próbuję z tym skończyć). Ujawnienie, że jest on uwięziony w "tym halucynującym miejscu", na "skrzypiącym łóżeczku" w "tej izbie", potwierdza jego hospitalizację. Niezrozumienie strażników, którzy "wiążą mu ręce" i zmuszają do noszenia kaftana, jest przejmującym wyrazem jego bezsilności i niezrozumienia otaczającej go rzeczywistości. Pomimo rozpaczy i łez, pojawia się "wspaniała wizja", a na chwilę powraca wspomnienie: "ktoś kiedyś powiedział mi: 'kocham cię'". To ulotne wspomnienie utraconej miłości, która zniknęła wraz z "pożegnaniem", wydaje się być kluczem do zrozumienia jego obecnego stanu. Po tym wspomnieniu w jego duszy "zapanował spokój", a on sam "od tamtego dnia siedzi nieruchomo" – cykl cierpienia zatoczył koło, powracając do początkowego stanu bierności i izolacji.

Pierwsze nagranie piosenki, zrealizowane przez Don Backy'ego w 1974 roku, było produkcją własną, ponieważ utwór został uznany za "zbyt trudny" i odrzucony przez jury Festiwalu w Sanremo w 1973 roku. Jednak w 1976 roku ikona włoskiej muzyki, Mina, zafascynowana tekstem, nagrała własną, niezwykle popularną wersję. Jej interpretacja przyniosła piosence rozgłos i pomogła rzucić światło na ignorowaną wówczas rzeczywistość cierpienia psychicznego. Wersja Miny, śpiewana kobiecym głosem, zdaniem niektórych, jeszcze mocniej uwypukliła samotność i bolesną sytuację psychiczną kobiet, często obarczonych jeszcze silniejszymi uprzedzeniami. Don Backy wydał swoją drugą wersję utworu w 1978 roku na albumie o tym samym tytule, Sognando. Cały album był częścią "commedia musicale a fumetti" (muzycznej komedii rysunkowej), która była emitowana w RAI 2 w tym samym roku i towarzyszyła jej książka. To świadczy o wszechstronności Don Backy'ego jako artysty – piosenkarza, aktora, pisarza, rysownika komiksów i malarza. Jego twórczość często inspirowana jest silnym oddziaływaniem emocjonalnym obserwowanym w rzeczywistości, a jego piosenki bywają nazywane "małymi filmami", opowiadającymi o przeżytych historiach.

Sognando to nie tylko muzyczna ballada, ale dzieło, które śmiało i z wrażliwością podjęło się zadania dania głosu tym, którzy byli skazani na milczenie i zapomnienie. Piosenka, która kiedyś była uznawana za zbyt trudną, dziś jest klasykiem, świadectwem artystycznej odwagi i głębokiego zrozumienia ludzkiej psychiki.