Interpretacja Jesu dod - Burzum

Utwór "Jesu død" Burzum, którego tytuł w języku norweskim dosłownie oznacza "Śmierć Jezusa", jest drugim utworem na kultowym albumie Filosofem z 1996 roku, choć sam materiał został nagrany już w marcu 1993 roku, stanowiąc ostatnią sesję nagraniową Varga Vikernesa przed jego aresztowaniem i uwięzieniem. Tekst piosenki, zwięzły, a jednocześnie niezwykle sugestywny, maluje obraz całkowitej destrukcji i pustki.

Pierwsza zwrotka wprowadza enigmatyczną postać:
"En skikkelse lå der på bakken
Så vond at de blomster rundt visnet
En dyster sjel lå der på bakken
Så kald at alt vann ble til is"

_ ("Postać leżała tam na ziemi_
Tak zła, że kwiaty wokół więdły
Ponura dusza leżała tam na ziemi
Tak zimna, że cała woda zamieniła się w lód")

Ta leżąca postać jest naznaczona głęboką, paraliżującą złowrogością, która manifestuje się w fizycznym świecie – kwiaty więdną, a woda zamienia się w lód. Jej dusza jest nie tylko ponura, ale emanuje przeszywającym chłodem, symbolizującym martwotę i jałowość. W kontekście tytułu utworu, "Jesu død", ta postać jest powszechnie interpretowana jako sam Jezus Chrystus. Nie jest to jednak heroiczny ani zbawczy obraz. Przeciwnie, Varg Vikernes przedstawia Jezusa jako źródło zła i ciemności, co stanowi diametralne odwrócenie tradycyjnego chrześcijańskiego wizerunku. Zamiast przynosić światło i życie, ta "postać" niszczy otoczenie, zwiastując zagładę. Jest to centralny punkt tej interpretacji – Chrystus nie jest tu Zbawicielem, lecz niszczycielem pierwotnego porządku.

Druga zwrotka kontynuuje ten apokaliptyczny motyw:
"En skygge da falt over skogen
Da skikkelsens sjel visnet bort
For skikkelsens sjel var en skygge
En skygge av vondskapens makt"

_ ("Cień wtedy padł na las_
Gdy dusza postaci zwiędła
Bo dusza postaci była cieniem
Cieniem mocy zła")

Moment, w którym dusza postaci "więdnie", nie przynosi ulgi ani ocalenia, lecz pogłębia mrok. Na las, który można interpretować jako świat, naturę lub dawną pogańską Europę, pada cień. Okazuje się, że dusza tej postaci była jedynie cieniem – cieniem mocy zła. To sugeruje, że śmierć tej "złej" postaci nie jest końcem zła, ale jedynie transformacją jego formy, być może uwalniając jego esencję w jeszcze bardziej wszechogarniający sposób. W kontekście antychrześcijańskiej filozofii Varga, może to oznaczać, że chrześcijaństwo, nawet w swojej "śmierci" lub w pierwotnym zamyśle, było jedynie manifestacją głębszej, fundamentalnej mocy zła. Według jednej z interpretacji, jego dusza to "jedynie cień prawdziwego zła stojącego za chrześcijaństwem i Bogiem". Varg Vikernes sam określił duszę postaci jako "cień mocy bólu" ("shadow of the pains power").

Utwór "Jesu død" jest osadzony w szerszym kontekście albumu Filosofem, który, jak się uważa, wykorzystuje metafory do opisu śmierci pogaństwa i chrystianizacji Norwegii. W tym ujęciu, "Jesu død" jest jednym z najbardziej "na temat" utworów, bezpośrednio poruszającym te fundamentalne tematy. Varg Vikernes postrzegał chrześcijaństwo jako "obce" jego kulturze, rasie i religii, a ten utwór jest manifestacją jego pogardy i antytezy wobec sacrum. Można tu dostrzec echo słynnego stwierdzenia Nietzschego "Bóg umarł", w którym "śmierć" Chrystusa symbolizuje upadek starych wartości i nadejście nowej epoki, choć w ujęciu Burzum jest to nadejście ciemności.

Muzycznie "Jesu død" jest kompozycją fascynującą, mimo swojej minimalistycznej struktury. Utwór, trwający ponad osiem i pół minuty, jest w dużej mierze oparty na wariacjach jednego, destrukcyjnego i szybkiego riffu gitarowego, uznawanego za jeden z najbardziej "nienawistnych" na całej płycie. Wokale Varga są tu bardziej zbliżone do jego wcześniejszych, surowych nagrań Burzum. Charakterystyczna dla Filosofem była celowo niska jakość produkcji – Varg podłączył gitarę do wzmacniacza swojego brata i używał starych pedałów fuzz, a do wokalu zażądał "najgorszego mikrofonu", jaki technik miał, kończąc na zestawie słuchawkowym od helikoptera. Ta świadoma decyzja o "niedoskonałym" brzmieniu miała być rebelianckim sprzeciwem wobec trendów i dążeniem do zachowania surowości, typowej dla wczesnej norweskiej sceny black metalowej. Varg Vikernes przyznał również, że bas do "Jesu død" musiał nagrywać kilkukrotnie, ponieważ był zmęczony po rejestrowaniu ścieżek gitarowych, co świadczy o intensywności procesu twórczego.

Mimo kontrowersyjnych poglądów samego twórcy, Varg Vikernes twierdził, że jego teksty dla Burzum są apolityczne i dotyczą świata Tolkiena oraz mistycyzmu, dystansując się od satanizmu. Jednakże, trudno oddzielić antychrześcijańską wymowę "Jesu død" od jego szerzej wyrażanych antychrześcijańskich przekonań. Ostatecznie, "Jesu død" to mroczna poezja ubrana w surowe, hipnotyzujące dźwięki black metalu, która, jak wiele utworów Burzum, pozostawia słuchacza z poczuciem zimna, pustki i refleksji nad upadkiem tego, co niegdyś było uznawane za święte.