Interpretacja Svefn g englar - Sigur Rós

Piosenka „Svefn g englar” zespołu Sigur Rós, pochodząca z ich przełomowego albumu Ágætis byrjun (co oznacza „dobry początek”), to utwór pełen eterycznego piękna i głębokich, choć często nieuchwytnych, znaczeń. Przyjęło się powszechnie, że tekst opowiada o narodzinach, co idealnie koresponduje z tytułem macierzystej płyty. Członek zespołu, Kjartan Sveinsson, w wywiadzie z okazji 20. rocznicy wydania Ágætis byrjun, opisał swoje odczucia związane z piosenką jako przebywanie pod wodą, niczym w basenie, zanurzenie się na dno i relaksowanie ciała, bycie w łonie matki, jak płód.

Tekst rozpoczyna się słowami „(Ég) er kominn aftur (á ný) / Inn í þig” („Jestem z powrotem (na nowo) / W tobie”), co można interpretować jako powrót do pierwotnego stanu bytu, moment przed narodzinami, w bezpiecznym łonie matki. Uczucie to jest potwierdzone w kolejnych wersach: „(Það er) svo gott að vera (hér) / En stoppa stutt við” („Jest tak dobrze być (tutaj) / Ale zatrzymam się na krótko”), sugerując tymczasowość i ulotność tego błogiego stanu. Obrazy takie jak „Ég flýt um í neðarsjávar hýði / (á hóteli) / Beintengdur við rafmagnstöfluna / (og nærist)” („Dryfuję w podwodnej łupince / (w hotelu) / Bezpośrednio podpięty do tablicy elektrycznej / (i odżywiam się)”) wzmacniają wizję płodu w łonie, odżywianego i chronionego, lecz jednocześnie w miejscu tymczasowym i nieco odrębnym („hotel”).

Intrygującym aspektem utworu jest jego język. Chociaż część tekstu, którą mamy do dyspozycji, wydaje się być w języku islandzkim, Jónsi Birgisson, wokalista Sigur Rós, często posługuje się tak zwaną „Hopelandic” lub „Vonlenska” – stworzonym przez siebie „językiem nadziei”. Nie jest to język w tradycyjnym sensie, pozbawiony słownictwa i gramatyki, lecz raczej zbiór bezsensownych sylab i wokaliz, które służą jako instrument, nadając teksturę i emocje, a nie konkretne znaczenie. Jónsi wyjaśnił w wywiadzie dla The Observer w 2005 roku, że często zaczynają od śpiewania nonsensów do piosenek, a potem on wsłuchuje się w ten bełkot, by znaleźć iskrę znaczenia i stamtąd rozwijać tekst. Mimo to, główny temat „Svefn g englar” jest często interpretowany jako narodziny. Sam tytuł, „Svefn g englar”, to islandzka gra słów, którą można przetłumaczyć jako „lunatycy” lub „anioły snu” czy „śpiące anioły”. To doskonale pasuje do onirycznej, nieziemskiej atmosfery utworu.

Przejście w tekście od spokoju do niepokoju jest wyraźne: „En biðin gerir mig (leiðan) / Brot (hættan) sparka frá mér (og kall á) / Ég verð að fara (hjálp)” („Ale czekanie mnie (nudzi/męczy) / Pęknięcie (niebezpieczeństwo) wyrywa się ode mnie (i wzywa) / Muszę iść (pomocy)”). Te wersy oddają narastające poczucie niecierpliwości i przymusu, być może symbolizujące zbliżający się poród. Kulminacją jest wers „Ég spring út og friðurinn í loft upp” („Wybucham i spokój idzie w powietrze”), co jednoznacznie wskazuje na moment gwałtownego przyjścia na świat i koniec poprzedniego stanu spokoju. Następuje następnie „(Baðaður nýju ljósi / Ég græt og ég græt, aftengdur) / Ónýttur heili settur á brjóst og mataður af svefn / Svefn-g-englum” („(Kąpany w nowym świetle / Płaczę i płaczę, odłączony) / Nieużywany mózg przyłożony do piersi i karmiony przez sen / Anioły-snu (lunatyczne anioły)”). To przejmujący obraz noworodka, który przychodzi na świat, płacząc, odłączony od dotychczasowego źródła życia, z „nieużywanym mózgiem”, karmionym piersią i otoczonym „aniołami snu”, które mogą symbolizować opiekunów lub eteryczną obecność.

Warto zwrócić uwagę na teledysk do „Svefn g englar”, wyreżyserowany przez Augusta Jacobssona. Występują w nim osoby z zespołem Downa, członkowie islandzkiej grupy teatralnej Perlan, przebrane za anioły. Ta wizualizacja wzmacnia tematy niewinności, czystości i wrażliwości, a także inności i niekonwencjonalnego piękna, co może być komentarzem do społecznego postrzegania. Niektórzy fani zinterpretowali tekst i teledysk jako protest przeciwko islandzkiemu prawu dopuszczającemu aborcję płodów z zespołem Downa, choć nie ma oficjalnego potwierdzenia od zespołu. Sam zespół nie zawsze przywiązuje wagę do konkretnych, dosłownych interpretacji, woląc, by słuchacze doświadczali muzyki i tworzyli własne znaczenia.

„Svefn g englar” stał się najbardziej popularnym utworem Sigur Rós, wprowadzając zespół na międzynarodową scenę. Mimo że jest to długi, ambientowy utwór śpiewany w nieistniejącym języku, zyskał uznanie krytyków, a magazyn NME nazwał go „Singlem Tygodnia”. Jego hipnotyzujące, powtarzające się progresje akordów tworzą stan podobny do snu, a charakterystyczne brzmienie gitary Jónsiego, granej smyczkiem wiolonczelowym, nadaje mu eteryczną jakość. Początkowo utwór nazywano „piosenką o łodzi podwodnej” ze względu na dźwięk organów Kjartana, który, podłączony do wadliwego wzmacniacza w ciasnej piwnicy, przypominał radar łodzi podwodnej. To właśnie ten dźwięk zespół chciał odtworzyć w finalnej wersji utworu, który tak doskonale oddaje wrażenie dryfowania w podwodnej przestrzeni. Utwór znalazł swoje miejsce w wielu filmach i serialach, między innymi w „Vanilla Sky”, „CSI: Kryminalne zagadki Las Vegas” czy „Queer as Folk”, co dodatkowo podkreśla jego uniwersalny i emocjonalny rezonans.

Ostatecznie, „Svefn g englar” to podróż, od mistycznego, wombicznego spokoju do gwałtownego wyłonienia się w świat, pełen płaczu i nowego światła. To pieśń o przejściu, transformacji i fundamentalnym doświadczeniu narodzin, zarówno w sensie fizycznym, jak i metaforycznym – jako dobry początek nowego bytu lub nowego etapu w życiu.