Interpretacja Matuszka ziemia - Татьяна Куртукова

Piosenka „Matuszka ziemia” autorstwa Tatiany Kurtukowej to utwór, który z niezwykłą czułością i głębią emocji maluje obraz Rosji, widzianej przez pryzmat natury i osobistego przywiązania. Tatiana Kurtukowa, rosyjska piosenkarka, autorka tekstów, aktorka i pedagog, znana jest z wykonywania muzyki folkowej i bardowskiej. Jej singiel „Matushka” (co w tłumaczeniu oznacza „Matka” lub „Mateczka”), stał się hitem, zdobywając szerokie uznanie i plasując się wysoko na listach przebojów, takich jak Shazam czy Apple Music w 2024 roku. Artystka była również gościem podcastu „Russia Speaks”, gdzie rozmawiała o sukcesie utworu. Sukces ten został zauważony poprzez nominacje do nagród „Przełom Roku” i „Piosenka Roku” w 2025 roku.

Tekst piosenki rozpoczyna się sielankowym opisem rosyjskiego krajobrazu, pełnym obrazów bliskich sercu każdego, kto ceni sobie prostotę i piękno natury. Wianuszek z polnych kwiatów, kwiat skąpany w porannej rosie, śpiew słowika i łyk brzozowego soku tworzą idylliczny, niemalże arkadyjski świat. To poczucie spokoju i intymności z otoczeniem jest podkreślone pragnieniem „wsłuchania się w ciszę do woli, idąc ścieżką w gęsty las” oraz „rozmawiania z brzozą do syta o nim i o miłości”. Brzoza, drzewo o ogromnym znaczeniu symbolicznym w kulturze rosyjskiej, staje się tutaj powierniczką najskrytszych myśli i uczuć podmiotu lirycznego, co nadaje jej niemalże ludzki wymiar.

Refren utworu wprowadza jednak intrygujący kontrast, który stanowi jego serce i klucz do interpretacji: „Matuszka-ziemia, biała brzózeczka, dla mnie – Święta Ruś, dla innych – drzazga”. To stwierdzenie odzwierciedla głębokie, wręcz mistyczne przywiązanie narratora do ojczyzny, którą postrzega jako „Świętą Ruś” – świętą, nienaruszalną i duchową. Jednocześnie świadomość, że dla „innych” ta sama ojczyzna jest „drzazgą” (ros. „zanazonka” – czyli coś, co uwiera, przeszkadza, jest bolesne), ujawnia poczucie niezrozumienia, a może nawet wyobcowania wobec zewnętrznych, krytycznych spojrzeń. Ten dualizm podkreśla osobisty i głęboko emocjonalny charakter więzi z ziemią, która jest zarówno źródłem ukojenia, jak i obiektem sprzecznych ocen.

W drugiej zwrotce podmiot liryczny zwraca się ku kwestiom osobistego losu i miłości, ponownie osadzając je w kontekście rosyjskich tradycji. Pytanie „Ile jeszcze latek mam kukułkę pytać?” odnosi się do popularnego w rosyjskiej kulturze ludowej przesądu, zgodnie z którym kukułka przepowiada lata życia lub czas do zamążpójścia. „Wróżenie z rumianku o swej dziewiczej miłości” jest natomiast rosyjskim odpowiednikiem „kocha – nie kocha”, symbolizującym miłość i niewinność. Te zabiegi potęgują wrażenie zanurzenia w tradycyjnym, wiejskim życiu, gdzie przyszłość spleciona jest z naturą i jej znakami. Obrazy „zimnej źródlanej wody”, „świeżego miodu w plastrach” oraz pragnienie „utonięcia w czystym polu ciemnej nocy, w gwiaździstym niebie” dopełniają wizji harmonii, autentyczności i pragnienia zespolenia z naturą.

Cała piosenka to hymn na cześć rosyjskiej ziemi, jej piękna i tradycji, widzianych oczami osoby głęboko z nią związanej. To liryczna opowieść o miłości do ojczyzny, która jest zarówno idylliczną przestrzenią do refleksji i przeżywania miłości, jak i obiektem spornych postaw. „Matuszka ziemia” Tatiany Kurtukowej staje się uniwersalną metaforą osobistego postrzegania ojczyzny – jako miejsca świętego i ukochanego, niezależnie od tego, jak jest oceniana przez świat zewnętrzny. Utwór wybrzmiewa z niezwykłą siłą emocjonalną, dotykając strun nostalgii, patriotyzmu i głębokiej duchowej więzi z krajem przodków.